Ethos: Xây dựng lại niềm tin Web3 với danh tiếng on-chain

Ethos — Hệ thống danh tiếng cho Web3

Ethos là một nền tảng giúp xây dựng niềm tin trong Web3 bằng cách sử dụng hệ thống phi tập trung. Nó cho phép bất kỳ ai để lại đánh giá được lưu trữ trực tiếp trên blockchain. Với các công cụ như vouch (xác nhận) và slash (phạt), Ethos tạo ra một điểm danh tiếng thể hiện mức độ đáng tin cậy của một người.

Trong thời đại mà các trò lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, Ethos giúp bạn dễ dàng nhận biết ai là người đáng tin và ai là người nên tránh.

Ethos bắt đầu như thế nào

Ethos được thành lập vào cuối năm 2023 bởi hai doanh nhân từng làm việc trong lĩnh vực Web2. Hai đồng sáng lập — Trevor Thompson (CEO, còn được biết đến với tên Serpin Taxt / 0x5f Capital) và Ben Walter (CTO, còn gọi là smirks) — lấy cảm hứng từ các dự án crypto đang nổi như Friend.tech.

Trước khi tạo ra Ethos, họ đã phát triển và bán các công cụ phần mềm được hàng triệu người sử dụng.

Ethos là bước đi lớn đầu tiên của họ vào thế giới Web3. Họ chính thức nghỉ việc vào tháng 1 năm 2024 và đến tháng 5 đã huy động được 1,75 triệu đô la, chủ yếu từ các cộng đồng trực tuyến và không có nhà đầu tư tên tuổi nào.

Điều này cho thấy dự án gắn bó chặt chẽ với cộng đồng crypto — rất nhiều người đã tin tưởng vào ý tưởng và sẵn sàng hỗ trợ bằng chính tiền của họ.

Một trong những niềm tin cốt lõi của Ethos là "ẩn danh là giá trị nền tảng của crypto", nhưng để xây dựng niềm tin, các nhà sáng lập đã lựa chọn công khai danh tính thật của mình trên Twitter.

Điều này khá hiếm hiện nay, khi nhiều người lãnh đạo dự án thường ẩn mình sau ảnh đại diện trên Discord.

Sứ mệnh và mục tiêu của Ethos

Mục tiêu chính của Ethos là xây dựng một hệ thống danh tiếng cho Web3, nhằm giải quyết các vấn đề về ẩn danh tuyệt đối và lừa đảo ngày càng gia tăng.

Nền tảng này giúp tạo nên một hồ sơ công khai về hành vi người dùng — thể hiện cả hành động tốt và xấu — dựa trên các đánh giá từ người khác.

Tất cả hồ sơ này được lưu trữ trên blockchain và không thể bị thay đổi.

Bằng cách này, bất kỳ ai cũng có thể kiểm tra xem một người có đáng tin hay không.

Blog của Ethos gọi vấn đề này là “lừa đảo onchain trong Web3” và cho rằng có thể giải quyết bằng cách thêm các hệ thống đánh giá.

Về cơ bản, ý tưởng là để cộng đồng Web3 tự quản lý lẫn nhau: nếu ai đó có hành vi mờ ám, họ sẽ nhận đánh giá tiêu cực; nếu họ đóng góp cho cộng đồng, họ sẽ được điểm cao hơn.

Blog giải thích rằng khi Ethos trở nên phổ biến, người dùng Web3 sẽ cư xử có trách nhiệm hơn, từ đó làm cho không gian an toàn hơn.

Nhóm phát triển hy vọng điều này sẽ khuyến khích người dùng mới tham gia.

Nếu thế giới crypto trở nên đáng tin cậy hơn, nó sẽ không còn bị xem như một nơi đầy rủi ro hay lừa đảo đối với người mới.

Cách hệ thống danh tiếng hoạt động trong Ethos

Ethos sử dụng nhiều tính năng chính để xây dựng danh tiếng:

Hệ thống đánh giá (Review System)

Bất kỳ ai có tài khoản cũng có thể viết đánh giá về người dùng khác, một dự án, hoặc thậm chí cả một cộng đồng.

Bạn có thể để lại biểu tượng thích, không thích, hoặc đánh giá trung lập, kèm theo một bình luận ngắn.

Những đánh giá này là công khai, và mọi người đều thấy ai là người đã viết.

Tuy nhiên, không phải mọi đánh giá đều có ảnh hưởng như nhau.

Đánh giá từ những người dùng có điểm cao sẽ có trọng lượng lớn hơn.

Nếu ai đó liên tục viết đánh giá hời hợt hoặc thiếu công bằng, sức mạnh đánh giá của họ sẽ giảm.

Vì vậy, một đánh giá xấu sẽ không hủy hoại danh tiếng — nhưng nếu nhiều người đáng tin cùng đánh giá xấu, điểm của người đó sẽ tụt nhanh chóng.

Các cấp độ độ tin cậy (Credibility Levels)

Người dùng trong Ethos có điểm từ 0 đến 2800, được chia thành 6 cấp độ:

• 0–799 — Không đáng tin (Untrusted)
• 800–1199 — Đáng nghi (Questionable)
• 1200–1599 — Trung lập (Neutral)
• 1600–1999 — Đáng tin cậy (Reputable)
• 2000–2399 — Gương mẫu (Exemplary)
• 2400–2800 — Đáng kính trọng (Revered)

Mọi người bắt đầu ở mức 1200 — trung lập.

Điểm số có thể tăng hoặc giảm tùy theo đánh giá, vouch, slash, và các hành động khác (toàn bộ danh sách có trong whitepaper).

Trong tiện ích mở rộng trình duyệt của Ethos, màu của avatar phản ánh điểm của bạn — đỏ nghĩa là không đáng tin, tím nghĩa là đáng kính trọng.

Vouch (Xác nhận)

Vouch là một cách mạnh mẽ để thể hiện sự tin tưởng.

Nếu bạn thực sự tin rằng ai đó đáng tin cậy, bạn có thể stake một lượng ETH để xác nhận cho họ.

Điều này có nghĩa là bạn khóa ETH vào một smart contract để thể hiện sự ủng hộ.

Càng stake nhiều ETH, sự ủng hộ của bạn càng được đánh giá cao.

Người được xác nhận không thể sử dụng số ETH đó.

Một lần vouch lớn có thể tăng điểm mạnh hơn nhiều đánh giá nhỏ.

Nhưng cũng có rủi ro: nếu người bạn xác nhận có hành vi sai trái, người khác có thể dùng slash để lấy số ETH bạn đã stake như một hình phạt.

Slash (Trừng phạt)

Slash được dùng để trừng phạt hành vi sai trái.

Nếu bạn nghĩ ai đó đang hành động thiếu trung thực, bạn có thể bắt đầu một cuộc bỏ phiếu kéo dài 48 giờ để giảm điểm của họ.

Bạn chọn số điểm muốn trừ và khóa số điểm đó như một khoản đặt cược.

Cộng đồng sẽ bỏ phiếu cho yêu cầu của bạn:

• Nếu bạn đúng → Người bị tố cáo mất điểm
• Nếu bạn sai → Bạn mất điểm
• Nếu kết quả hòa → Không có gì xảy ra

Tất cả các tính năng đều liên kết với nhau

• Đánh giá tạo thay đổi nhỏ trong điểm số
• Vouch và Slash có ảnh hưởng lớn hơn nhiều

=> Viết đánh giá giống như để lại bình luận,

=> Nhưng vouch hay slash là hành động nghiêm túc có trọng lượng thực sự trong hệ thống.

Cách hệ thống lời mời (invite) hoạt động trong Ethos

Ethos không mở cửa cho tất cả mọi người — bạn cần một mã mời (invite code) để tham gia.

Hiện tại, cách duy nhất để vào là thông qua mã mời từ người dùng hiện tại hoặc đội ngũ Ethos.

Điều này được thiết kế có chủ đích: ngay từ đầu, Ethos đã kiểm soát chặt chẽ quyền truy cập, với mục tiêu ngăn chặn tài khoản giả và giữ cho cộng đồng chất lượng và thực sự.

Blog của Ethos viết:

“Nếu việc nhận được lời mời là khó, thì đó chính là mục tiêu.”

Khi mới ra mắt, chỉ có 100 người dùng đầu tiên được phép tham gia.

Một tháng sau, con số tăng lên 500.

Mỗi lần mở rộng, đội ngũ Ethos xem xét kỹ lưỡng xem người dùng mới có hoạt động tích cực, công bằng và tạo nội dung tốt hay không.

Việc ra mắt theo hình thức chỉ mời chậm rãi này giúp đảm bảo rằng những người dùng đầu tiên sẽ đặt nền tảng đúng đắn trước khi mở rộng quy mô.

Tương tự như các hệ thống giới thiệu khác trong Web3, mỗi lời mời sẽ liên kết người dùng mới với người đã mời họ.

Trong vòng 3 tháng, Ethos sẽ theo dõi hoạt động của người được mời.

• Nếu người được mời nâng điểm danh tiếng, người mời sẽ nhận 20% số điểm đó.
• Nếu người được mời làm xấu danh tiếng và bị mất điểm, người mời cũng sẽ bị mất điểm.

Hệ thống này được gọi là trách nhiệm chia sẻ (shared responsibility) — khuyến khích người dùng chỉ mời những người mà họ thực sự tin tưởng, không phải mời bừa bãi.

Cách để nhận mã mời:

• Tham gia sự kiện cộng đồng
• Thắng giveaway do Ethos tổ chức
• Được bạn bè đang sử dụng Ethos mời

Một số người cố gắng bán mã mời, nhưng Ethos không chấp nhận điều đó và gọi đây là “chợ đen”.

Vì sao vẫn khó để tham gia?

Ethos vẫn đang phát triển.

Đội ngũ rất cẩn trọng về tốc độ mở rộng, để đảm bảo các hệ thống đánh giá, vouch và slash hoạt động trơn tru.

Niềm tin là điều mong manh.

Nếu một người chưa đáng tin bắt đầu để lại đánh giá, cả hệ thống có thể bị méo mó.

Vì vậy, Ethos yêu cầu người dùng mới chứng minh rằng họ nghiêm túc trước khi tham gia.

Ban đầu, chỉ có vài trăm người được truy cập bản thử nghiệm.

Hiện nay, mã mời đang được chia sẻ dần dần cho nhiều người hơn.

Theo dõi các kênh mạng xã hội của Ethos — họ đã nói rằng một ngày nào đó nền tảng sẽ mở cho tất cả mọi người.

Phần thưởng trong Ethos

Mặc dù Ethos hiện chưa có token riêng, nền tảng này đã cung cấp nhiều lý do để người dùng tích cực tham gia.

Trước hết, có một hệ thống điểm gọi là Contributor XP.

Mỗi hành động bạn thực hiện — như viết đánh giá, xác nhận (vouch), trừng phạt (slash), hoặc mời người dùng mới — đều giúp bạn kiếm được XP.

Theo blog chính thức:

“Bạn có thể kiếm một chút XP chỉ trong một phút bằng cách chia sẻ ý kiến về người khác hoặc dự án. Viết đánh giá, xác nhận, mời người khác, và duy trì danh tiếng mạnh — tất cả đều mang lại Contributor XP.”

Những người có điểm cao sẽ leo lên bảng xếp hạng và đôi khi còn nhận được phần thưởng.

Ví dụ: Trong một sự kiện testnet gần đây, Ethos đã thưởng cho 256 người đóng góp hàng đầu bằng NFT trị giá khoảng $10.000 mỗi người.

Những phần thưởng này dành cho những người đứng đầu bảng xếp hạng, nhờ vào sự hoạt động tích cực và tuân thủ nguyên tắc.

Vì vậy, ngay cả khi chưa có token gốc, Ethos vẫn đang thưởng cho sự tham gia có giá trị. Một mô hình tương tự được áp dụng trong dự án Layer-2 của Sony là Soneium, nơi người dùng kiếm điểm thông qua giao dịch, cung cấp thanh khoản và nhiệm vụ NFT trong chiến dịch phần thưởng Soneium Score.

Như nhóm phát triển chia sẻ:

“Contribute là mô-đun đầu tiên của chúng tôi nhằm thưởng cho người dùng vì những đóng góp hàng ngày. Đây là bước đầu tiên để công nhận những người giúp chúng tôi hiểu ai là người đáng tin.”

Nói một cách đơn giản: nếu bạn muốn nhận phần thưởng, hãy tích cực tham gia và đóng góp hữu ích cho cộng đồng.

Đây là mô hình tương tự như chương trình đại sứ Web3, nơi người dùng kiếm phần thưởng bằng cách tạo nội dung, phát triển cộng đồng, và hỗ trợ dự án phát triển — đồng thời xây dựng cả danh tiếng lẫn thu nhập.

Eclipse và Alucard

Ethos đã chứng minh rằng nền tảng có thể hữu ích trong các tình huống thực tế.

Đôi khi, cộng đồng cùng nhau lên tiếng chống lại những người hoặc dự án bị cho là hành xử thiếu công bằng.

Một ví dụ điển hình là trường hợp gần đây với dự án Eclipse và một người dùng có tên Alucard, người tự nhận là trưởng cộng đồng.

Eclipse là một blockchain Layer-2 mới được xây dựng trên Ethereum và Solana.

Dự án có token riêng là $ES.

Khi đội ngũ công bố việc ra mắt token, rất nhiều người bức xúc.

Nhiều người cho rằng phân phối token không công bằng và thể hiện sự thiếu tôn trọng với cộng đồng.

Người dùng đã phản ứng rất nhanh trên Ethos.

Họ bắt đầu để lại nhiều đánh giá tiêu cực trên hồ sơ của Eclipse và Alucard.

Báo cáo từ Hak Research viết rằng:

“Cộng đồng vẫn đang tức giận với Eclipse và Alucard,” và điểm số của Alucard “tiếp tục giảm do có quá nhiều đánh giá tiêu cực.”

Tóm lại, cộng đồng đã phá hỏng danh tiếng của Alucard.

Biểu đồ trên Ethos thể hiện rõ điều này:

Trước khi xảy ra vụ việc, Alucard có điểm số trung bình.

Sau loạt bài tweet và đợt ra mắt token, điểm số của anh ta tụt dốc mạnh.

Tại sao điều này quan trọng

Ethos đang trở thành một nơi để cộng đồng lên tiếng chống lại các hành động xấu.

Nếu một dự án phá vỡ lời hứa hoặc phớt lờ người dùng, Ethos cung cấp công cụ để phản hồi — thông qua đánh giá tiêu cực và hành động slash.

Trường hợp của Eclipse và Alucard là một ví dụ điển hình cho cách Ethos hoạt động như một "thẩm phán cộng đồng".

Dự án ra mắt token mà không lắng nghe cộng đồng, và cộng đồng đã phản ứng mạnh mẽ.

Điều này cho thấy giá trị cốt lõi của Ethos:

xây dựng niềm tin và lưu giữ dữ liệu danh tiếng vĩnh viễn on-chain — để không thể bị xóa đi khi cơn sốt đã qua.

Kết luận

Ethos đang xây dựng một hệ thống niềm tin hoàn toàn mới cho thế giới crypto — nơi mà điểm danh tiếng không thể bị làm giả hay mua bằng tiền đầu tư hoặc sự thổi phồng.

Thay vào đó, mọi thứ được xây dựng dựa trên phản hồi thực tế từ người dùng đang hoạt động.

Nghe có thể khiến bạn liên tưởng đến một tập phim trong Black Mirror, nhưng thực tế là cộng đồng crypto đã cần một hệ thống như vậy từ lâu.

Thế giới crypto ngày nay đầy rẫy các dự án rỗng tuếch, được quảng bá bởi những influencer có lượng người theo dõi khổng lồ.

Ngày càng khó để phân biệt cái gì là thật, cái gì chỉ là hype hoặc trò lừa đảo.

Ethos có thể thay đổi điều đó.

Nó cung cấp các công cụ giúp người dùng xác định ai là người đáng tin cậy trong Web3, từ đó giúp tất cả mọi người — đặc biệt là người mới bắt đầu — cảm thấy an toàn hơn và đưa ra lựa chọn thông minh hơn.